تار و ترانه

براي آموزش تار و سه‌تار سالهاست زحمات زيادي كشيده شده و هنرمندان بزرگي درباره‌ي آن شيوه‌آزمايي كرده‌اند. اولين تلاش براي آموزش تار، نگاشته­ی علينقي‌وزيري‌ست به نام “دستورتار” این مجموعه، بيشتر با فواصل موسيقي غربي، تمرين‌هاي دوصدايي و تكيه بر هارموني غربي تدارك شده است. از اين‌كه چه مدت مورد آموزش قرار گرفته و چه نتيجه‌اي در بر داشته، اطلاع درستي در دسترس نيست.

“دستور مقدماتي تار و سه‌تار هنرستان” در سال 1329 به عنوان دومين شيوه براي آموزش اين سازها، توسط نصراله زرین­پنجه و موسی معروفی زیر نظر روح­اله خالقی در دوجلد منتشر شد. در اين كتاب‌ها سعي شد، نگاه كاملا غربيِ كتابِ وزيري را با اشاره به گونه‌هاي موسيقي ايراني، يعني  پيش‌درآمد، رنگ، آهنگ‌هاي محلي و چهارمضراب كمي جبران نموده و نسبت به كتاب وزيري به موسيقي ايراني نزديك‌تر باشد، در ضمن هنرجوي تار و سه‌تار را به نواختن گام، آرپژ و برخي فرم‌هاي غربي نيز آشنا نمايد. اين كتاب در طي حدود 60 سال آموزش، هنرمندان بزرگي را در دامان خود پرورانيده است. اين‌كه استعداد و نبوغ آنها در پيشرفت‌شان موثر بوده و يا اين شيوه!  سوالي است كه پاسخ به آن دشوار است.

بعد از كتاب هنرستان، كتاب‌هاي “شيوه‌ي سه‌تار نوازي” از آقاي جلال ذوالفنون در چهار جلد، “دستورسه‌تار” نوشته‌ي آقاي حسين عليزاده در دوجلد و “شيوه‌ي نوين آموختن تار و سه‌تار” از آقاي كيوان ساكت در6 جلد منتشر شد، كه هركدام به نوبه‌ي خود از ويژه‌گي‌هايي برخوردار است كه نقد و بررسي توفيقشان در امر آموزش، در حوصله‌ و توان اين مقدمه نيست.

نگاشته‌ي پيش‌رو در قالب سرفصل‌هاي آموزشي “دستور مقدماتي تار و سه‌تار” هنرستان طراحي شده همچنين سعي‌شده تا نكات لازم و تكنيكهاي مخصوص تار و سه‌تار مانند ريز، دراب، تكيه و… نيز به آن اضافه شود، تا بعد از نواختن دو كتاب، توانايي هنرجو براي رديف نوازي آماده شود. آموزش اين كتاب همراه با كتاب هنرستان توصيه مي‌شود.

یمین غفاری
شهریور 1389